Kemik Oluşumu (Osteogenez)
Kemik oluşumu, osteogenez veya kemikleşme olarak da bilinir ve mevcut dokularla değiştirilerek yeni kemik dokusunun oluşturulması sürecidir. İki ana tip kemikleşme yolu vardır:
- İntramembranöz Kemikleşme: Bu süreç, mezenşim hücrelerinin doğrudan kemik hücrelerine (osteoblastlar) farklılaşmasıyla gerçekleşir. Genellikle kafatası kemikleri, yüz kemikleri ve klavikula gibi düz kemiklerin oluşumunda rol oynar. Bu kemikleşme tipi, bir **kemik%20oluşum%20merkezi**nde başlar ve buradan dışa doğru yayılır.
- Endokondral Kemikleşme: Bu süreçte, öncelikle bir kıkırdak model oluşturulur. Daha sonra bu kıkırdak model, kemik dokusu ile değiştirilir. Uzun kemikler (örneğin, uyluk kemiği, kol kemiği) ve omurlar bu şekilde oluşur. Süreç şu aşamaları içerir:
- Kıkırdak Model Oluşumu: Mezenşim hücreleri, gelecekteki kemiğin şeklini alacak bir hyalin%20kıkırdak modeli oluşturur.
- Kıkırdak Modelin Büyümesi: Kıkırdak hücreleri (kondrositler) çoğalır ve kıkırdak model büyür.
- Birincil Kemikleşme Merkezi Oluşumu: Kemik ortasında, birincil%20kemikleşme%20merkezi oluşur. Burada, kıkırdak hücreleri ölür ve osteoblastlar kemik dokusu oluşturmaya başlar.
- İkincil Kemikleşme Merkezleri Oluşumu: Kemik uçlarında (epifizlerde), ikincil%20kemikleşme%20merkezi oluşur. Bu merkezlerde de kıkırdak, kemik dokusu ile değiştirilir.
- Epifiz Plağı (Büyüme Plağı): Epifiz ve diafiz arasında, epifiz%20plağı adı verilen bir kıkırdak bölgesi kalır. Bu plaka, kemiğin uzunlamasına büyümesini sağlar. Ergenlik döneminde bu plaka kemikleşir ve büyüme durur.
Kemik Remodelling (Yeniden Şekillenme):
Kemik oluşumu, sadece büyüme sırasında değil, yaşam boyunca devam eden bir süreçtir. Kemik%20remodelling, eski kemik dokusunun yıkılıp yerine yeni kemik dokusunun konulmasıdır. Bu süreç, kemiğin güçlenmesini, onarılmasını ve mineral dengesinin korunmasını sağlar. Osteoklastlar kemik yıkımından, osteoblastlar ise kemik yapımından sorumludur.